E-PSYCHE: Wat is ADHD?

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die invloed heeft op hoe iemand aandacht reguleert, impulsen beheerst en omgaat met rust of onrust. Hoewel ADHD vaak geassocieerd wordt met druk gedrag bij kinderen, komt het even goed voor bij volwassenen, vaak met andere uitingsvormen en uitdagingen.

In deze blog leggen we uit wat ADHD precies is, hoe het ontstaat, welke symptomen ermee gepaard gaan, en wat dit betekent voor het dagelijks leven.

Wat is ADHD? Een verschil in het brein.

ADHD is geen kwestie van “niet willen opletten” of “niet stil kunnen zitten”, maar een complexe stoornis waarbij bepaalde hersennetwerken anders functioneren. Vooral de gebieden die verantwoordelijk zijn voor aandacht, emotieregulatie, motivatie en impulscontrole zijn minder efficiënt verbonden of trager geactiveerd.

Onderzoek toont aan dat mensen met ADHD vaak:

• minder activiteit vertonen in het prefrontale cortexgebied (verantwoordelijk voor executieve functies zoals plannen, werkgeheugen, inhibitie en meer),

  
  

• een verstoorde dopaminehuishouding hebben (waardoor motivatie, beloningsverwerking en concentratie bemoeilijkt worden),

  
  

• moeite hebben om aandacht flexibel te verleggen, vooral bij lage externe stimulatie.

  
  

Met andere woorden: ADHD is biologisch verankerd. Het is geen karakterfout of opvoedingsprobleem, al kan de omgeving natuurlijk wél beïnvloeden hoe ermee wordt omgegaan.

Hoe ontstaat ADHD?

De oorsprong van ADHD betreft meerdere factoren, zoals de meeste neurobiologische aandoeningen. Hieronder vind je een kort overzicht van deze factoren:

1. Genetische aanleg: ADHD is sterk erfelijk. Tot 75% van de variatie in oorsprong wordt verklaard door genetische factoren. Vaak zien we dat ook een ouder of broer/zus soortgelijke kenmerken vertoont.

   
   

2. Neurobiologische factoren: Duidelijke verschillen in hersenontwikkeling, met name in de frontostriatale netwerken, zijn aantoonbaar bij mensen met ADHD in vergelijking met mensen zonder ADHD.

   
   

3. Omgevingsinvloeden: Factoren zoals prenatale blootstelling aan nicotine of alcohol, vroeggeboorte, laag geboortegewicht, of vroegkinderlijke stress kunnen een rol spelen, al zijn ze zelden op zichzelf verantwoordelijk.

   
   

Belangrijk om te onthouden: ADHD is aangeboren, maar niet altijd onmiddellijk zichtbaar. Soms worden de symptomen pas in adolescentie of zelfs volwassenheid echt problematisch.

Wat zijn de symptomen van ADHD?

De DSM-5, oftewel het classificerend systeem van psychiatrische aandoeningen, onderscheidt drie subtypes van ADHD, op basis van de kernsymptomen. Hieronder vind je een lijst van deze subtypes:

1. Het overwegend onoplettend type

   • Vergeet afspraken, laat spullen liggen

   • Moeite met organiseren en plannen

   • Lijkt niet te luisteren, zelfs als iemand rechtstreeks spreekt

     
     

2. Het overwegend hyperactief-impulsief type

   • Constant bewegen, friemelen, wiebelen

   • Moeilijk stilzitten of wachten

   • Spreekt vaak impulsief of onderbreekt anderen

     
     

3. Het gecombineerd type

   • Zowel kenmerken van onoplettendheid als hyperactiviteit/impulsiviteit zijn aanwezig

     
     

Bij volwassenen is hyperactiviteit vaak minder opvallend terwijl dit bij kinderen vaak het eerste is dat wordt opgemerkt. In plaats van fysiek druk gedrag uit dit zich eerder als innerlijke onrust, ongeduld of rusteloosheid. Impulsiviteit kan zich tonen in het nemen van ondoordachte beslissingen zoals bij aankopen, relaties etc., of moeite met rem op emoties.

ADHD komt zelden alleen...

Uit onderzoek blijkt dat ADHD zeer vaak gepaard gaat (sommige studies zeggen zelfs in 100% van de gevallen!) met comorbiditeiten. Comorbiditeiten betekent dat er andere stoornissen aanwezig zijn tegelijk met ADHD, zoals:

• Angststoornissen

• Depressie

• Middelenmisbruik

• ASS (autismespectrumstoornis)

• Slaapproblemen

• ...

  
  

Een correcte diagnose vereist dus altijd een zorgvuldige differentiële diagnostiek, waarbij men uitsluit dat de symptomen het gevolg zijn van iets anders, of dat er meerdere stoornissen tegelijk spelen.

Wat betekent het om ADHD te hebben?

ADHD kan jammer genoeg op heel diverse manieren het dagelijks leven beïnvloeden, spannende over verschillende levensdomeinen. Naargelang van de ernst van de ADHD symptomen, kan de impact ervan verschillen.

We geven enkele voorbeelden mee van hoe ADHD zich kan manifesteren in verschillende levensdomeinen:

• Op school of werk: moeite met deadlines, uitstelgedrag, snel afgeleid zijn, moeite met langdurige taken...

  
  

• In relaties: impulsieve uitspraken, moeite met luisteren of zich verplaatsen in de ander, niet goed weten wanneer te spreken of wanneer te luisteren...

  
  

• Thuis: chaos in het huishouden, frustratie over routines, snel overprikkeld raken...

  
  

• In het zelfbeeld: door herhaalde ‘mislukkingen’ ontstaat vaak een gevoel van falen of ‘niet genoeg zijn’

  
  

Maar, wat ook belangrijk is!: ADHD betekent ook scherpe intuïtie, creativiteit, probleemoplossend denken, energie en out-of-the-box ideeën, als men leert hoe ermee om te gaan. Het deel van sterktes bij ADHD wordt vaak wel eens overgeslagen, terwijl het kanaliseren van deze sterktes juist een zeer productieve manier is om met de stoornis om te gaan.

Conclusie

ADHD is meer dan een diagnose! Het is een andere manier van zijn, denken en voelen. Het kan uitdagingen met zich meebrengen, maar ook unieke krachten. Door inzicht, erkenning en gepaste ondersteuning kunnen mensen met ADHD voluit functioneren in studie, werk en relaties.

E-PSYCHE voert diagnostiek uit naar ADHD en kan bij staan in begeleiding bij een ADHD diagnose. E-PSYCHE schrijft geen medicatie voor.

Wij staan klaar voor jou.