E-PSYCHE: Behandelmethoden bij Depressie

Depressie is meer dan een sombere stemming. Het is een complexe psychische aandoening die invloed heeft op denken, voelen en functioneren. Gelukkig bestaan er diverse behandelmogelijkheden op psychotherapeutisch, neurobiologisch en farmacologisch vlak die afgestemd worden op de ernst en het type depressie. In deze blog geven we een overzicht van de meest gebruikte behandelmethoden bij depressie.

Behandelmethoden bij Depressie

Cognitieve Gedragstherapie (CGT)

Ten eerste bespreken we kort Cognitieve gedragstherapie (CGT). Deze vorm van therapie is wereldwijd de meest onderzochte psychologische behandeling voor depressie. CGT richt zich voornamelijk op het opsporen en veranderen van negatieve denkpatronen (zoals "ik ben waardeloos") en gedragingen die depressieve gevoelens in stand houden, zoals vermijding of passiviteit. Dit soort therapie is waar voornamelijk klinisch psychologen zich mee bezig houden.

Subvarianten van CGT bij depressie:

• Gedragsactivatie: Dit richt zich op het opnieuw activeren van plezierige of zinvolle activiteiten om het gevoel van controle en voldoening te versterken.

  
  

• Cognitieve herstructurering: onderzoekt en herformuleert hardnekkige negatieve overtuigingen.

  
  

• Mindfulness-based CBT (MBCT): combineert CGT met aandachtstraining om terugval te voorkomen.

  
  

CGT is effectief bij zowel milde als matige depressies, en wordt vaak aanbevolen als eerste stap. Naast cognitieve gedragstherapie zijn er uiteraard nog andere therapievormen die onderliggend zijn aan andere therapiestromen zoals binnen de systeemtherapie, psychodynamische therapie, cliëntgerichte therapie en meer.

E-PSYCHE focust zich voornamelijk op technieken uit de cognitieve gedragstherapie om doelgericht aan de slag te gaan.

Psychofarmaca

Bij matige tot ernstige depressie kan medicatie ook aangewezen zijn, vaak in combinatie met therapie. Zo bereiken klinische studies de beste resultaten wanneer psychofarmaca en therapie zoals CGT worden gecombineerd.

Hieronder geven we kort een overzicht van de verschillende vormen van medicatie die kunnen worden gebruikt bij depressie. Bij meer informatie wordt aangeraden informatie te zoeken bij jouw huisarts of psychiater, klinisch psychologen mogen geen medicatie voorschrijven!

Belangrijkste klassen van antidepressiva:

• SSRI’s (selectieve serotonineheropnameremmers): zoals sertraline of escitalopram, verhogen de beschikbaarheid van serotonine in de hersenen.

  
  

• SNRI’s (serotonine-noradrenalineheropnameremmers): zoals venlafaxine, werken breder en kunnen bij energietekort effectiever zijn.

  
  

• TCA’s (tricyclische antidepressiva): zoals nortriptyline, ouder maar soms effectief bij therapieresistente depressie.

  
  

• MAO-remmers: zelden eerste keuze, maar soms effectief bij atypische depressie.

  
  

• Augmentatie: toevoegen van bv. lithium, antipsychotica of schildklierhormoon bij onvoldoende respons.

  
  

Medicatie vraagt tijd (4-6 weken) voor effect en moet nauwkeurig opgevolgd worden door jouw huisarts of psychiater. Het vinden van een juiste combinatie of juiste vorm van antidepressiva voor jou kan een hele zoektocht zijn. Dit is normaal, en soms ook frustrerend.

Wij raden dan ook aan, indien je in deze zoektocht bent, om nauwkeurig bij te houden wat je voelt, wanneer, en wat veranderingen uitlokt in een dagboek om zo de zoektocht te vergemakkelijken.

Neuromodulatie: TMS, tDCS en ECT

Voor sommige mensen volstaan therapie en medicatie helaas niet. In deze gevallen, zogenaamde therapieresistente depressie, komen technieken zoals neuromodulatie in beeld, waarbij hersenactiviteit rechtstreeks beïnvloed wordt via magnetische, elektrische of elektrostimulerende impulsen.

Transcraniële magnetische stimulatie (TMS)

Transcraniële magnetische stimulatie (TMS) is een niet-invasieve techniek waarbij met magnetische pulsen specifieke hersengebieden gestimuleerd worden, meestal de prefrontale cortex, die bij depressie vaak onderactief is.

De behandeling wordt uitgevoerd met een TMS-apparaat dat korte magnetische pulsen genereert. De behandelaar, vaak een klinisch psycholoog, plaatst een ronde spoel tegen het hoofd, precies boven het hersengebied dat gestimuleerd moet worden. Via deze spoel worden de magnetische signalen gericht overgebracht naar specifieke hersenzones.

Door deze gebieden te activeren of te remmen, kan het hersenevenwicht zich gedeeltelijk herstellen, wat op termijn leidt tot vermindering van klachten. De eerste effecten worden doorgaans merkbaar na ongeveer tien sessies, hoewel dit per persoon kan verschillen.

Repetitieve TMS (rTMS), een subvorm van TMS, wordt het vaakst toegepast, met dagelijkse sessies gedurende enkele weken. Een kortere vorm, theta burst stimulation, lijkt vergelijkbare effecten te hebben in minder tijd. De vorm die wordt toegepast wordt casus per casus bekeken, vaak in een universitair ziekenhuis.

TMS wordt over het algemeen gelukkig goed verdragen, met als meest voorkomende bijwerking tijdelijke hoofdpijn of vermoeidheid. Soms kunnen bepaalde spieren tijdens de behandeling vanzelf bewegen, zoals je oog dat knippert. Dit stopt ook meteen wanneer de behandeling voorbij is.

Transcraniële Direct Current Stimulation (tDCS)

Een volgende techniek, genaamd transcraniële direct current stimulation (tDCS), is een lichtere vorm van neuromodulatie waarbij een zwakke elektrische stroom via elektroden op de schedel wordt toegediend. Deze techniek beïnvloedt de prikkelbaarheid van hersengebieden en wordt meestal toegepast als aanvullende behandeling.

Hoewel de effecten milder zijn dan bij TMS, biedt tDCS voordelen op vlak van kost en toepasbaarheid, bijvoorbeeld in onderzoeks- of thuissetting. Zo bestaan er tegenwoordig kleine, verplaatsbare apparaten zodat het mogelijk wordt om tDCS toe te passen in comfort vanuit je zetel thuis.

Belangrijk te noteren hierbij is dat tDCS nog een experimentele behandeling is waar nog volop onderzoek naar wordt uitgevoerd in verschillende settings. Hierdoor wordt deze behandelingsvorm nog niet wijdverspreid toegepast. Indien je interesse hebt in tDCS wordt dit best in samenspraak met je behandelende arts gedaan.

De bijwerkingen zijn minimaal, meestal beperkt tot een lichte tinteling of jeuk op de huid. De mogelijkheid bestaat wel dat je niet in aanmerking komt voor tDCS. Zo zijn individuen met epilepsie, een pacemaker en/of eczeem op het hoofd momenteel jammer genoeg uitgesloten.

Electroconvulsietherapie (ECT)

Bij ernstige en therapieresistente depressie wordt soms elektroconvulsietherapie (ECT) ingezet. Deze behandeling roept bij veel mensen weerstand op vanwege het historische stigma, maar is vandaag een veilige en gecontroleerde medische procedure.

Tijdens een korte narcose wordt een gecontroleerde elektrische prikkel toegediend aan de hersenen, waardoor een korte epileptische activiteit ontstaat. Dit leidt bij veel patiënten tot een snelle verbetering van stemming, vooral bij melancholische of psychotische depressies.

ECT wordt in een ziekenhuiscontext toegepast en vereist medische opvolging, onder meer vanwege tijdelijke geheugenstoornissen die kunnen optreden. Ondanks het invasieve karakter blijft het één van de meest effectieve behandelingen bij ernstige of levensbedreigende depressie.

Conclusie

Depressie is behandelbaar, maar de juiste aanpak verschilt van persoon tot persoon. Wat voor de één werkt, biedt voor de ander weinig soelaas. Daarom is het belangrijk om samen met een hulpverlener te zoeken naar wat het best past bij jouw situatie, draagkracht en noden. Voor sommigen volstaat gesprekstherapie, voor anderen is een combinatie met medicatie aangewezen, en bij hardnekkige vormen kan neuromodulatie een waardevol alternatief bieden. Wat al deze behandelingen gemeen hebben, is dat ze gericht zijn op herstel, niet alleen van symptomen, maar van verbinding, zingeving en psychisch evenwicht.

Wij bij E-PSYCHE staan klaar voor jou.